Dlaczego się boimy?

Lęk jest wszechobecny i powszechny. Doświadczamy go wszyscy, w mniejszym lub większym stopniu, w bardziej lub mniej adekwatnych sytuacjach. Nie ma ludzi, którzy się nie boją. Nie jest też możliwe, żeby całkowicie nie odczuwać lęku w życiu.

Blisko lęku mamy strach. Strach różni się od lęku tym, że dotyczy jasno określonego, konkretnego zagrożenia, tymczasem poznawczym składnikiem lęku jest oczekiwanie zagrożenia o znacznie bardziej mglistym charakterze. W praktyce te dwie emocje często się przenikają.

Nikt nie może być wolny od lęku, ponieważ pełni on ważne funkcje. Od początku dziejów ludzkości zapewniał nam bezpieczeństwo. Tak, tak- odczuwanie lęku pomagało przetrwać. Lęk został zaprojektowany po to, by nas chronić przed niebezpieczeństwami. Dzięki niemu człowiek stawał się czujny na zagrożenia.

Zatem po pierwsze, i być może najważniejsze, lęk zwraca naszą uwagę. Wyobraź sobie, że wychodzisz wieczorem z przyjaciółmi na miasto i nagle uświadamiasz sobie, że masz na jutro ważną pracę do napisania! Czujesz to ukłucie lęku? Być może przypominasz sobie, jak w zeszłym semestrze zapomniałeś o eseju? No właśnie. Mózg używa twojego ciała, żeby zwrócić ci na coś ważnego uwagę. Podobnie poczujesz ukłucie lęku kiedy usłyszysz kroki na schodach, choć nikogo nie powinno być w domu. To lęk zwróci twoją uwagę na nietypową, potencjalnie niebezpieczną sytuację.

Teraz pomyśl o sytuacji, w której tylko wyobrażasz sobie, co złego może się stać. Może martwisz się sytuacją w pracy, obawiasz konfrontacji z sąsiadem, zamartwiasz się stanem zdrowia. Możesz poczuć lęk na samą myśl o tym!

Drugą rolą lęku jest przygotowanie cię do reakcji. Całe twoje ciało zaczyna działać tak, żeby zareagować. Serce zaczyna bić szybciej, wydziela się glukoza, perystaltyka jelit jest wstrzymana, a naczynia krwionośne pompują maksymalnie dużo krwi do mięśni. Kiedyś potrzebowaliśmy tego mechanizmu do walki lub ucieczki. Do dzisiaj napędzani strachem potrafimy bić rekordy wytrzymałości i szybkości w przeskakiwaniu ogrodzeń. Wiemy też, że lęk o umiarkowanym natężeniu działa motywująco. Przypomnij sobie ostatni raz, kiedy z powodu niespodziewanych korków w pośpiechu opracowywałeś nową trasę dojazdu do miejsca spotkania, albo kiedy nie potrzebowałeś porannej kawy a poszedłeś na egzamin rześki jak skowronek.  Lęk pomaga także zareagować, zanim uruchomisz zdolność do pogłębionej analizy sytuacji.

Problem pojawia się, kiedy poziom lęku jest za wysoki, kiedy trwa zbyt długo lub każe działać  w nieracjonalny sposób. Kiedy lęk zaczyna przeszkadzać w życiu i ograniczać twoje kontakty ze światem, z ludźmi, wpływać na twój dobrostan psychiczny pojawia się pytanie o pomoc. Metodą leczenia zaburzeń lękowych jest psychoterapia, czasami połączona z farmakoterapią. Z doświadczenia gabinetowego widać, że często lęk to tylko czubek góry lodowej, a pod nim znajdują się inne trudności.  Potrzeba czasu i pracy, żeby się z nimi uporać, ale dzięki terapii możemy wreszcie spojrzeć na siebie i świat inaczej, bo bez lęku.